Catherine Laceys eerste roman gonsde van de gedachtekronkels en de overpeinzingen. Van een verhaal was in Niemand is ooit verloren nauwelijks sprake. Dat belette niet dat dit debuut de lezer helemaal voor zich opeiste. Dat kwam door de stijl, door de lange, plots van rijrichting veranderende zinnen, door de rauwe observaties.

In De antwoorden combineert de Amerikaanse de ideeën wel met een verhaal. Net als in Niemand is ooit verloren is het hoofdpersonage een vrouw met een trauma. En net als Elyria uit het debuut is Mary Parsons gefascineerd door wat mensen verbindt en uit elkaar houdt, door liefdesrelaties en door lichaamstaal.

Mary groeide op in isolement bij strengreligieuze ouders. Wanneer ze haar thuishaven verlaat, heeft ze nog nooit een film gezien, weet ze niet eens wat mandarijntjes zijn. Ze kijkt naar de stad met de ogen van iemand die is groot geworden in de wildernis.

Het uitgangspunt van De antwoorden is niet nieuw. Het hoofdpersonage heeft geld nodig voor een medische behandeling en neemt een dubieuze baan aan. Zie ook Breaking bad. Mary is in behandeling bij een heler die het heeft over 'blokkades' en 'energielichamen'.

Ze gaat werken voor een acteur, Kurt Sky, die het geheim van de liefde in kaart wil brengen. Sky heeft een schare vrouwen om zich heen verzameld voor een wetenschappelijk experiment. Ze dienen elk een andere rol te vertolken. Zo is er de Boze Vriendin en de Intieme Vriendin. Mary speelt de Emotionele Vriendin. Alle reacties worden opgemeten met elektroden, de betrokkenen dienen een script te volgen.

Naar binnen gekeerd

Sky hoopt de wetmatigheden van de liefde te kunnen vastleggen in grafieken. Kan je twee liefdes met elkaar vergelijken? Valt er iets aan te doen dat de meeste liefdes na een tijd uitdoven? Moet je met de ander versmelten opdat er sprake kan zijn van echte liefde? Dat zijn de vragen die de personages zich stellen.

De antwoorden heeft iets van een sciencefictionroman, maar de schrijfster heeft moeite om het verhaal van de grond te laten komen. De mix van gedachtestromen met actie werkt niet altijd goed.

Het boek begint met een extreem naar binnen gekeerde ­Mary. In het middendeel duiken we in de hoofden van andere personages en dat brengt lucht in het verhaal. Helaas zijn niet alle gedachtestromen - Lacey laat iedereen terugblikken - even boeiend. De filmster is uiteraard 'met zichzelf ingenomen'. Zijn gedrag is voorspelbaar.

De vrouwen hebben allemaal te kampen gehad met seksueel en/of fysiek geweld waardoor dit boek een feministische bijklank krijgt. Op haar best is Lacey wanneer ze de clichématige weergave van de liefde in films en series onderzoekt of wanneer ze zich buigt over de taal van de liefde, maar ze bezondigt zich ook zelf aan platitudes: 'Wat is liefhebben toch een gevaarlijk iets'.

De taal heeft soms dat rauwe van Laceys debuut: 'Was het vlees in haar gezicht verschoven, waren haar botten van vorm veranderd?' Toch duiken er ook saaie beelden op, zoals wanneer de schrijfster het wegebben van een drugsroes vergelijkt met sneeuw die smelt in het voorjaar.

Met Niemand is ooit verloren liet Lacey zich kennen als een auteur met een oorspronkelijke en intense stem. Die stem heeft ze nog steeds, alleen valt het te hopen dat ze die de volgende keer gebruikt voor een verhaal dat evenwichtiger is.

Vertaald door Gerda Baardman en Mirko Stuiveling, Das Mag, 385 blz., 22,99 € (e-boek 9 €). Oorspronkelijke titel: 'The answers'.

Verberg tekst

Het blijft een gruwelijk mysterie, de menselijke koppelvorming. Acteur-regisseur Kurt Sky vraagt zich af hoe het komt dat al zijn relaties spaak zijn gelopen en hij besluit een deel van zijn fortuin in een wetenschappelijk experiment te steken. Proefkonijn van dienst: Kurt Sky. Hij zal zijn leven delen met verschillende types vrouwen, allemaal zorgvuldig geselecteerd en gescreend door een team psychologen, om uit te vissen wat dat nu precies behelst, die vermaledijde liefde. Zo brengt hij het ene deel van de dag door met de Moederlijke Vriendin, maakt hij daarna ruzie met de Boze Vriendin, om ten slotte de goedmaakseks te beleven met een Intieme Vriendin (niet te verwarren met de Slaapvriendin). Zijn tegenspeelsters bestoken hem met gescripte dialogen en hun lichaam is volgeplakt met sensoren die opflakkerende emoties proberen te vatten én te stimuleren. Kan liefde opgewekt worden? Kan ze groeien onder valse voorwendselen? Met andere woorden: als je speelt dat je verliefd bent, kun je het dan ook echt worden?

Uithuilen doet Kurt bij Mary Parsons, zijn Emotionele Vriendin die al snel enkele andere Vriendinnen mag vervangen. Kurt raakt gefascineerd door Mary omdat ze nog nooit van hem gehoord heeft. Haar streng gelovige ouders verboden elk contact met de boze buitenwereld en ze heeft te veel schulden om geld te spenderen aan iets zo banaals als een televisietoestel. Haar goedbetaalde acteerjob doet die schuldenberg wel krimpen, maar het lost Mary’s groeiende eenzaamheid niet op. Eén na één verdwijnen haar echte vrienden uit beeld. ‘Wat is liefhebben toch een gevaarlijk iets, wat vervormt het een mens van binnenuit, het vervangt alle sloten en maakt alle sleutels zoek’, jammert Mary na enkele te snel uitgewerkte plotwendingen.

Catherine Lacey heeft een sterk uitgangspunt in handen maar werkt dat te programmatorisch uit, alsof ook zij zich aan een script heeft onderworpen. Ondanks het overhaaste einde roept Lacey toch enkele interessante vragen op. Is liefde (ver)koopbaar? Kun je ze vervalsen? Zullen wetenschappers ooit een liefdeselixir uitdokteren? En kan één enkele persoon wel al die rollen belichamen die het romantische ideaal vereist?

***

Das Mag (oorspronkelijke titel: The Answers), 384 blz., € 22,99.

Verberg tekst

De jonge Amerikaanse auteur pakt controversiële thema’s aan en bedenkt originele verhalen. In haar tweede roman sleept ze de lezer mee in een bewust ongeloofwaardig verhaal. Kurt, een beroemde filmacteur, huurt een groep vrouwen in om mee te doen aan een biotechnologisch liefdesexperiment. Elke vrouw speelt een specifieke rol om zo bij Kurt een totaalervaring op te wekken op romantisch gebied. Naast een ‘intimiteitsteam’ voor de seks is er de Moederlijke Vriendin (voor de was), de Boze (voor de klap in het gezicht), de Banale (zappend op de bank) en de Emotionele Vriendin (voor het gevoel). De laatste rol wordt gespeeld door Mary, een ‘lelijk eendje’ dat is opgegroeid in een streng christelijk milieu. Kurt raakt verliefd op Mary, maar daarmee komt het relatieproject op losse schroeven te staan. De bizarre plot geeft de auteur alle ruimte om het oeroude thema van de liefde, van eigentijds satirisch commentaar te voorzien. Grappig, gedurfd, scherp. Lacey’s debuut ‘Niemand is ooit verloren*’ werd door Wall Street Journal getipt als beste roman van het jaar 2014. Verberg tekst