Met de publicatie van Drie vrouwen in 2019 schoot de Amerikaanse Lisa Taddeo met de snelheid van het licht het literaire firmament in. Acht jaar werkte ze aan dat boek over vrouwelijke lust waarin ze het verhaal vertelt van drie gewone Amerikaanse vrouwen. In haar romandebuut Beest is vrouwelijke seksualiteit opnieuw haar onderwerp, maar wat haar non-fictie zo sterk maakte - grenzeloze empathie en een vlijmscherpe schrijfstijl - lijkt nu te ontbreken.

'Ik maakte dat ik uit New York City kwam, waar een man zich vlak voor mijn ogen had doodgeschoten.' Zo opent Beest, waarin we Joan volgen, een vrouw van eind de dertig die grondig overhoop werd geschud toen haar ouders kort na elkaar stierven toen zij tiener was. De pijn en de razernij die Joan voelt zijn Taddeo niet vreemd: ook zij verloor vroeg haar ouders, zij was een twintiger. 'Sindsdien lijkt het alsof angst mijn kern is', zei ze daarover in deze krant.

Vermoedelijk is Beest dus een boek dat ze moést schrijven om haar duivels uit te drijven. Ze wil aantonen dat een trauma in je kindertijd de rest van je leven kan tekenen, maar dat doet ze op zo'n groteske manier dat je als lezer neigt af te haken. Door wat ze heeft meegemaakt ziet Joan werkelijk overal misbruik - 'Hij pulkte aan een puistje op zijn kin en staarde naar me. Er vinden dagelijks honderd van dat soort kleine verkrachtingen plaats.' -, gebruikt ze seks in een poging controle te krijgen - van haar tante leerde ze op jonge leeftijd dat mannen haar zullen gebruiken tenzij zij hen als eerste gebruikt - en is ze bijna permanent kwaad, op mannen én vrouwen. Over haar knappe nieuwe vriendin zegt ze: 'Ze droeg geen make-up en ik kon haar wel vermoorden. Maar eerst wilde ik haar in een kooi stoppen, vetmesten, ik wilde haar hormonen voeren, varkenswangetjes en Fanta. Haar de tanden uitslaan en haar wenkbrauwen afscheren. Ik wilde dat ze lelijk stierf.'

Joan staat symbool voor het beest in elke vrouw, het beest waarvan ze leren dat ze het moeten onderdrukken. Op zich is wat Taddeo probeert te doen interessant, maar het werkt niet. Drie vrouwen was innemend en boeiend omdat het écht was, het ging om échte vrouwen met échte levens en échte pijn. Beest druipt van het cynisme, het geweld en het bloed, maar tegelijk blijft het allemaal oppervlakkig. Nergens leef je mee met Joan, je voelt haar pijn niet.

Wat Lisa Taddeo wél goed doet, is sfeerschepping. Joan ontvlucht New York om naar L.A. te gaan. Taddeo beschrijft Topanga Canyon zo dat je de hitte en het stof bijna voelt, de bloeddorstige coyote hoort. Maar dat is helaas niet voldoende om het boek te redden.

Vertaald door Janine van der Kooij, Nijgh & Van Ditmar, 336 blz., 22,50 € (e-boek 12,99 €).

Verberg tekst

Joan, eind dertig, heeft al haar hele leven lang gevaarlijke verhoudingen met (meestal getrouwde) mannen. Minachting en haat beheersen haar relaties. Maar als een van hen zich in een restaurant, waar zij zit te eten met een andere, ook getrouwde man, voor haar ogen door het hoofd schiet, is er een breekpunt. Joan vertrekt van New York naar Los Angeles, op zoek naar Alice, de enige persoon die onlosmakelijk verbonden is met de traumatische gebeurtenissen uit haar kindertijd. Ze zoekt er een appartement en een baantje en begint haar zoektocht naar Alice. Geleidelijk wordt duidelijk waarom Joan is geworden zoals ze is. Een rauw, krachtig en indringend verteld verhaal, waar de woede en haat van Joan ten opzichte van de door mannen gedomineerde wereld waar zij het slachtoffer van is, van afspatten. Debuutroman, de auteur kreeg veel bekendheid en had een bestseller met haar literaire non-fictieboek ‘Drie vrouwen’*.

 

Met de stoffelijke resten van haar ouders in twee plastic zakken voor de bijrijdersstoel van haar Dodge Stratus en het voorgevoel dat ze op het punt staat een moordenaar te worden, rijdt Joan van New York, waar haar getrouwde ex-minnaar zich voor haar ogen in het gezicht schoot, naar Los Angeles, op de hielen gezeten door de wraakzuchtige dochter van de zelfmoordenaar. Nu Vic dood is, is er niemand meer, maar in het bloedhete berggebied boven LA woont een vrouw die ze nog nooit ontmoet heeft en met wie ze een geheim verleden deelt. Een verleden zo gruwelijk en beschadigend dat het haar tot 'een soort monster van Frankenstein' heeft gemaakt.

Lisa Taddeo baarde twee jaar geleden opzien met haar non-fictiewerk Drie vrouwen, een diepgravend onderzoek naar de seksuele verlangens van drie doorsnee Amerikaanse vrouwen. Acht jaar lang volgde ze hen en registreerde nauwgezet hoe hun grenzen keer op keer werden overschreden door mannen die daar fluitend mee weg kwamen. Mannen willen seks, vrouwen willen liefde, het is een klassieke boodschap die Taddeo ook in haar debuutroman Beest vormgeeft. Joan: 'Heel mijn leven namen alle mannen steeds wat ze wilden en vertrokken zodra het voorbij was.' En: 'Werkelijk elke man in mijn leven bakende het pad af in de richting van moord'.

Vrouwen hebben recht op hun razernij, zei Taddeo in een interview, te vaak zwijgen ze over hun ervaringen met seksueel geweld. Het is zoals Joan in Beest opmerkt: 'Je moet niet vergeten dat de meeste mensen het niet graag horen wanneer er iets akeligs gebeurd is. Ze kunnen alleen zo nu en dan iets aan. De akeligheid moet verteerbaar zijn. Bij te veel akeligs stoppen ze hun oren dicht en belasteren het slachtoffer.'

Taddeo's antiheldin weet al vanaf haar tiende dat iedereen tot monsterlijke dingen in staat is en ook dat er altijd een reden is voor monsterlijkheid. Ze meent zelf verdorven te zijn, verantwoordelijk voor veel van de ellende die haar is overkomen, maar dat zijn de trauma's die spreken. 'Je hebt verkrachtingen en dan zijn er ook nog de verkrachtingen die wij toestaan, die waar we eerst voor gaan douchen en ons voor klaarmaken. Maar dat betekent niet dat de man niks uitspookt', wordt haar verteld.

In Beest geeft Taddeo alle ruimte aan de duisternis, aan de razernij. Niet gehinderd door de wetten van de non-fictie of de drang de misère verteerbaar te houden, rijgt ze in vlammende vaart de ene macabere gebeurtenis aan de andere, in haar vele verhaallijntjes weet haast geen enkel personage te ontkomen aan het hellevuur. Taddeo doet geen concessies, is nietsontziend en heeft een broertje dood aan subtiliteit: Beest is bruut. Een gitzwarte roman propvol pedofielen, verkrachters, egoïstische ouders, verknipte zielen en dode kinderen, propvol moord, seksueel geweld en ongeluk. Het is veel, te veel; zoveel op elkaar gestapelde ellende beukt je murw.

Maar toch. De drang om Beest walgend aan de kant te slingeren is minder groot dan de behoefte om door te lezen. Dat verrotte leven van Joan kruipt onder de huid. Taddeo schrijft bovendien erg goed; haar proza sprankelt, haar stijl is aangenaam rauw en haar observaties over de beestachtige machtsstrijd tussen de seksen en tussen vrouwen onderling zijn scherp. En het einde is hartverscheurend.

Vert. Janina van der Kooij., Nijgh & Van Ditmar; 320 blz. € 22,50.

Verberg tekst